In 2019 koos het stadsbestuur voor een radicaal nieuwe aanpak van de strijd tegen dak- en thuisloosheid in Oostende. Van bed-bad-brood en opvang evolueerde de werking tot een doorgedreven trajectbegeleiding, voor mensen in alle fases van (dreigende) dak- en thuisloosheid. In het jaarrapport 2022 worden de cijfers van de werking in een overzicht gebundeld, net als de acties die Stad Oostende uitrolde in de bestrijding van deze problematiek.
Sterke focus op preventie
De dienst Dak- en Thuisloosheid is in de afgelopen jaren sterk geëvolueerd. Een nieuwe en sterke pijler van de werking is het preventieve luik. De sterkste actie in de bestrijding van dak- en thuisloosheid is in eerste instantie vermijden dat mensen op straat terechtkomen. Daarom hebben wij heel sterk ingezet op die groep van mensen waarbij uithuiszetting dreigt, door aanklampend met die mensen contact te nemen en hen te begeleiden in het proces, maar ook in te stappen op het Fonds ter Bestrijding van Uithuiszetting (FBUH).
Wanneer mensen een verzoekschrift ontvangen van de rechtbank wordt het team dak- en thuisloosheid automatisch op de hoogte gesteld. Zij nemen dan contact op door te bellen en op huisbezoek te gaan, motiveren mensen om naar de zitting in de rechtbank te gaan en ondersteunen hen waar nodig. Dit vergroot de kans op een verzoening of het vermijding van uithuiszetting. In totaal ontving de dienst Dak- en Thuisloosheid in 2022 198 verzoekschriften, waarbij de betrokkenen telkens aanklampend gecontacteerd werden door een opbouwwerker. In 60% van de gevallen slaagde men erin om huurders te bereiken en te informeren. We merken dat het erg veel vraagt om een voet tussen de deur te krijgen bij deze doelgroep. Maar het loont de moeite. Van de huurders die in gebreke werden gesteld was slechts 26% gekend met een actief dossier bij het OCMW. Naast de hulp die mensen krijgen is het dus ook een belangrijke hefboom voor de Stad om mensen in een kwetsbare situatie nog beter te detecteren en toe te leiden tot de dienst Rechtenverkenning.
In 2022 werden daarnaast ook 81 huurders aangemeld bij het FBUH ; 40 van hen kwamen in aanmerking voor tussenkomst in het kader van huurachterstal, en engageerden zich eveneens in een begeleiding door het OCMW. In al deze gevallen werd uithuiszetting vermeden en kwamen huurder en verhuurder tot een oplossing die verdere verhuring/bewoning mogelijk maakte.
Doorgroeihuis als opstap naar hulpverlening
Naast het preventieve luik zijn ook de inspanningen voor mensen die effectief op straat leven versterkt. In 2019 startte Stad Oostende met een doorgroeihuis, waarbij de stap werd gezet van pure opvang naar aanklampende begeleidingstrajecten. Daarnaast ging vanaf 1 januari 2022 ook de vernieuwde samenwerkingsovereenkomst met het CAW Noord-West-Vlaanderen van start, waarbij versterkte doelstellingen centraal werden gesteld met betrekking tot de aanpak van dak- en thuisloosheid zoals een gezamenlijk instroomoverleg, een specifieke aanpak voor jongeren en het uitbreiden van de Housing First-trajecten in Oostende.
De operationele kerntaken van de dienst dak- en thuisloosheid werden herschikt en zien er vandaag als volgt uit:
- Organisatie Doorgroeihuis (20 bedden – 26 in wintercapaciteit)
- Organisatie Huis Gerard (8 residentiële plaatsen groepsopvang)
- Organisatie Housing First (5 in eigen wooneenheden, 8 in woningen op private en sociale woonmarkt)
- Aanspreekpunt huurachterstal en dreigende uithuiszetting d.m.v.
- Begeleiding preventieve uithuiszetting via de inzet van het Fonds ter Bestrijding van Uithuiszetting
- Bemiddeling en begeleiding i.k.v. gerechtelijke verzoekschriften en uithuiszetting op de private huurmarkt
- Coördinatie stedelijke crisisnetwerk
- Coördinatie stedelijke uitdrijvingen
In 2022 maakten 251 mensen gebruik van een slaapplaats in het Doorgroeihuis. De bezettingsgraad was hiermee 102%. Dit betekent dat het Doorgroeihuis zo goed als altijd volzet was. De overcapaciteit is te verklaren door toegestane uitzonderingen, bvb. omwille van de gezondheidssituatie van de persoon die zich aanmeldt of een aanmelding van mensen met (jonge) kinderen.
De doelgroep is overwegend mannelijk (80%), de gemiddelde leeftijd van de gebruikers is 42 jaar. 43% van de mensen komt uit Oostende, 31% uit de rest van de provincie. Dit betekent dat een kwart van de mensen die zich aanbiedt van over de provinciegrenzen komt. In het geval het om niet-Oostendenaars gaat, zijn er steeds contacten met het OCMW van de gemeente of stad van herkomst om ook daar een begeleiding op te nemen.
Er wordt steeds gestreefd naar het beperken van het aantal overnachtingen in het Doorgroeihuis ten voordele van het verbeteren van de woonsituatie van de persoon. De link naar andere hulpverleningsinstanties is dan ook groot. De opstart van de dienst Rechtenverkenning is hierbij een enorme stap vooruit, net als de structureel verankerde samenwerking met bijvoorbeeld het JAC voor de doelgroep jongeren van -25 jaar (9%).
Langlopende trajecten en crisisnetwerk
De doorstroomwoning Huis Gerard biedt intensieve residentiële begeleiding aan dakloze personen aan die een tussenstap behoeven vooraleer de stap te kunnen zetten naar de reguliere woonmarkt. In 2022 werden hier 9 trajecten succesvol afgerond (met o.a. doorstroom naar de reguliere woonmarkt, de sociale woonmarkt of de Housing-First-werking).
In 2022 werd ook de capaciteit van de Housing First-werking uitgebreid met 13 plaatsen, waarvan 8 via de Stad Oostende en 5 via het CAW Noord-West-Vlaanderen. In totaal worden in Oostende nu 18 kwetsbare chronisch daklozen gehuisvest én intensief begeleid via de aanklampende en laagdrempelige Housing-First-methodiek. De Housing-First-begeleiders worden ondersteund door een multidisciplinair Dedicated Team dat kadert binnen de versterkte samenwerking tussen Stad Oostende en CAW Noord-West-Vlaanderen.
Het crisisnetwerk tenslotte biedt een mogelijkheid tot kortdurende opvang voor mensen die vanuit een crisissituatie hun woning moeten verlaten en nergens anders terechtkunnen. De meeste aanmeldingen gebeuren vanuit een situatie van intrafamiliaal geweld of relationele problemen. Het crisisnetwerk vangt zowel alleenstaanden, koppels als gezinnen met kinderen op. In 2022 werd 25 keer beroep gedaan op het crisisnetwerk, waarmee in totaal 52 personen tijdelijk opgevangen werden in afwachting van een andere woonoplossing.
Lokale telling dak- en thuisloosheid
De dienst Dak- en Thuisloosheid nam, samen met heel wat andere diensten van de stad Oostende, in 2022 deel aan de lokale telling dak- en thuisloosheid regio Middenkust. De resultaten van deze wetenschappelijke point-in-time-telling worden eind maart 2023 verwacht. Dit zal ons als stad maar ook als regio broodnodige data geven over het aantal mensen die in een situatie van (dreigende) dak- en thuisloosheid leven. We gaan ervan uit dat zoals in de andere Vlaamse regio’s ook hier een hoge ‘dark number’ is van mensen die op vandaag niet op de radar staan. De telling brengt die in kaart. We kijken uit naar de resultaten om zo hopelijk nog gerichter actie te kunnen ondernemen, en zo mensen van de straat te houden.
Het volledige jaarrapport vind je hier: Jaarrapport 2022 dienst Dak- en Thuisloosheid