De federale ministerraad heeft op voorstel van vicepremier en minister van Digitale Agenda en Telecom Alexander De Croo, staatssecretaris voor Adminstratieve Vereenvoudiging Theo Francken en staatssecretaris voor Privacy Bart Tommelein het licht op groen gezet voor een ambitieuze federale open data-strategie. Openheid van overheidsdata is voortaan de regel. De goedkeuring van de open data-strategie is een belangrijke stap om het digitaal ecosysteem in ons land te versterken en te evolueren naar een slanke, efficiënte en moderne overheid.
Concreet heeft de federale Ministerraad het licht op groen gezet voor:
- Een federale open data-strategie die een ambitieuze visie op open data en een aantal concrete actiepunten tegen 2020 omvat.
- Een wetsontwerp dat deze strategie ondersteunt en het hergebruik van overheidsinformatie regelt. De wet is tegelijk de omzetting van de Europese PSI-Richtlijn van 2013, een belangrijk onderdeel van de Europese Open Data Strategie en Digitale Agenda.
Het wetsontwerp is door de Federale Ministerraad goedgekeurd in eerste lezing en wordt nu naar de Raad van State en de Privacycommissie gezonden voor advies. Met de uitvoering van de strategie kan meteen van start worden gegaan.
Alexander De Croo, vicepremier en minister van Digitale Agenda: “Overheden zitten op een berg gegevens. Het openstellen van al deze overheidsdata is de logica zelf: overheidsdata zijn geen eigendom van de overheid, wel van de samenleving. Met deze data kunnen creatievelingen volop aan de slag om nieuwe toepassingen te ontwikkelingen voor burgers en bedrijven. Door volop de kaart te trekken van open data stimuleren we innovatie en versterken we het digitaal ecosysteem in ons land. Op die manier zetten we een nieuwe stap in de uitvoering van Digital Belgium, het plan dat van ons land een digitale topper moet maken.”
Theo Francken, staatssecretaris voor Administratieve Vereenvoudiging: “We volgen met deze open data strategie de internationale trend. Naast de innovatieve en economische voordelen levert het ook voor de overheid zelf iets op. Het levert een besparing op omdat de overheidsdiensten niet meer bij elkaar de data moeten opvragen. De datakwaliteit verhoogt omdat ze meer hergebruikt wordt en het standaardiseren van data – wat zo belangrijk is – loopt vlotter. Ik hoop dat dit initiatief voor een ommekeer zorgt bij onze overheidsdiensten, wij gaan ze daarin ook volop ondersteunen. Voor mij is open data een welgekomen eindproduct van een goed functionerende, moderne overheid.”
Bart Tommelein, staatssecretaris voor Privacy: “Als regering willen we de ontwikkeling van nieuwe technologieën maximaal ondersteunen, maar tegelijk ook zorgen voor een optimale bescherming van de privacy. Om de privacy-uitdagingen op vlak van open data aan te gaan, richten we binnen de Privacycommissie een open data-comité op. Deze experten zullen overheidsdiensten ondersteunen in hun omgang met de veelheid aan data van burgers en klanten. Ook bedrijven zullen een stimulans krijgen om beter en veiliger met open data te werken. Het is belangrijk dat overheid en bedrijven een houvast hebben op het vlak van privacy bij het gebruik van open data.”
Wat verandert er concreet?
1. Nieuwe wet: openheid de regel, overstap naar ‘open by default’
Alle gegevens die door overheden verzameld worden in het kader van hun taken zijn voortaan vrij beschikbaar en herbruikbaar. Enkel bij uitzondering, bijvoorbeeld om privacy- of veiligheidsredenen, is dat niet het geval. Hiermee draait de federale overheid de huidige logica om waar openheid eerder de uitzondering is.
Concreet betekent dit dat iedereen publieke overheidsinformatie voortaan mag hergebruiken voor eender welk doel, commercieel of niet. Ook overheidsbedrijven vallen voor hun taken van openbare dienst onder de nieuwe regels. Zo zullen app-ontwikkelaars veel vlotter toegang hebben tot overheidsdata, bijvoorbeeld tot de dienstregeling van de NMBS, de uitgavenbegroting van de federale overheid of de weersvoorspellingen van het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI).
Overheden zullen de data gratis ter beschikking moeten stellen. Enkel een vergoeding van de kosten van terbeschikkingstelling, bijvoorbeeld voor de opslag op elektronische dragers, mag nog aangerekend worden. Alleen overheden die inkomsten moeten halen uit de beschikbaarstelling van hun documenten, alsook bibliotheken, archieven en musea, mogen nog hogere tarieven aanrekenen.
2. Federale open data-strategie: pakket maatregelen die hergebruik stimuleren en drempels wegwerken
Open data heeft een enorm economisch potentieel. Agoria, de sectorfederatie voor de technologische industrie, berekende dat het openstellen van overheidsdata een mogelijke nettowinst oplevert van zo’n 900 miljoen euro. Concreet omvat de open data-strategie een 15-tal krachtlijnen die het economisch potentieel van open data ten volle benutten:
- Streefdoel is gratis hergebruik zonder bronvermelding. Dit vergemakkelijkt het combineren van datasets om innovatieve toepassingen te ontwikkelen.
- Data worden zoveel mogelijk in technische formaten aangeboden die hergebruik makkelijk maken (bijv. excel ipv PDF, CSV ipv Excel, etc.).
- Tegen 2020 stelt de federale overheid haar data proactief ter beschikking en niet louter op verzoek: burgers en bedrijven weten immers niet altijd over welke gegevens de overheid beschikt. Pas als data beschikbaar zijn, worden toepassingsmogelijkheden duidelijk. Daarbij wordt wel vraaggestuurd gewerkt: de overheid geeft data waar veel vraag naar is prioritair vrij.
- Er komt één unieke federale dataportaal met alle beschikbare en bruikbare overheidsdata.
- Er is maximale continuïteit: hergebruikers moeten erop kunnen rekenen dat de data ook in de toekomst beschikbaar blijven.
- Elke overheidsdienst ontwikkelt een open data-strategie en duidt een verantwoordelijke Open Data-champion aan. De logica van openheid wordt zo ingebed in het beleid van elke overheidsdienst.
3. Speciale aandacht voor bescherming van de privacy
In de huidige big data-omgeving waar enorme hoeveelheden gegevens gekruist en gecombineerd kunnen worden, is de bescherming van privacy een belangrijk aandachtspunt. Overheidsdocumenten- en gegevens die persoonsgegevens bevatten, komen niet in aanmerking voor open data, tenzij ze volledig anoniem gemaakt zijn. Bovendien zijn er maatregelen voorzien om de privacy maximaal te waarborgen. Zo komen er onder meer binnen de Privacycommissie een aantal experten die overheidsdiensten zullen adviseren over hun open data-strategie en anonimiseringstechnieken.