Het Laatste Nieuws – Dieter Dujardin | “In twee regeringen hebben wij standvastig lasten verlaagd en arbeid flexibeler gemaakt, zonder toeteren of provoceren. Geloof me: wij gaan scoren op 26 mei.” Bart Tommelein (Open Vld) mag dan geen minister van zon en wind meer zijn, in peptalk blinkt hij nog altijd uit. “Wat mij betreft kan centrumrechts verder, maar dan moet N-VA wel betrouwbaarder worden.”
Omdat de campagne maar niet op gang komt, is de West-Vlaamse lijsttrekker van Open Vld enkele dagen naar een vakantiepark in Nederland getrokken. Een goedmakertje voor zijn zoon Arthur (6), die zich bedot voelt sinds vader de Vlaamse regering inruilde voor het stadhuis van Oostende. “De kinderen hadden verwacht dat ik vaker thuis zou zijn, maar dat lukt me nauwelijks. Mijn agenda zit al drie maanden boordevol afspraken met mensen die de nieuwe burgemeester willen zien. Als minister kon ik de lange autoritten van en naar Brussel nuttig gebruiken om dossiers te studeren en mails en telefoons af te handelen. Nu zijn de fiets, de Lijnbus en de Kusttram mijn vervoersmiddelen.”
Terwijl u jubilarissen kuste, vissers herdacht en mosselsoupers opluisterde, barstte in Brussel het klimaatdebat los. Geen spijt dat u niet gewoon de rit hebt uitgedaan als minister van Energie?
“Het kon niet anders. Ik heb in Oostende een onervaren ploeg op de been gebracht: het zou fout geweest zijn om het schip te laten uitvaren zonder de kapitein aan boord. Zeker gezien de snelheid waarmee John Crombez (sp.a) zich tot een nogal zure oppositieleider heeft ontpopt. Maar ja, het was wel lastig om in het Vlaams Parlement het klimaatdebat als een backbencher te moeten volgen, terwijl ik anders het hoge woord had gevoerd.”
Misschien bent u daardoor net goed weggekomen. Uw collega Joke Schauvliege (CD&V) heeft het niet overleefd.
“Ik denk niet dat iemand mij kan verwijten dat ik te weinig heb gedaan om de klimaattransitie mogelijk te maken. Als Vlaanderen in 2020 zijn Europese doelstellingen rond hernieuwbare energie haalt – wat nog altijd mogelijk is – dan zal dat mede door mijn voluntarisme zijn. Mijn aanpak was: mensen motiveren om een investering te doen door hen te doen inzien dat er aantrekkelijke rendementen kunnen behaald worden. Wat me stoort in het huidige klimaatdebat is dat de indruk is gewekt dat we er alleen maar kunnen geraken door mensen te verplichten en te belasten. Dat is fout en contraproductief.”
Eén van uw laatste wapenfeiten als lid van de regering-Bourgeois was de goedkeuring van het Vlaams klimaatplan. Een teleurstelling, achteraf gebleken? Statiegeld: in de gracht. Betonstop: uitgesteld. Rekeningrijden: afgevoerd.
“Ja, maar u noemt drie zaken waar ik niet verantwoordelijk voor was. Dat N-VA met de verkiezingen in zicht in paniek is geslagen en een bocht van 180 graden heeft gemaakt, is niet mijn zaak. Maar ik betreur het wel. Het klimaat heeft nood aan politici die aan de volgende generaties denken, niet aan de volgende stembusgang.”
Hang de heilige niet uit. Open Vld was zelf een koele minnaar van al die maatregelen en heeft niks ondernomen om ze te laten slagen.
“In statiegeld geloofden wij niet, nee. Maar dat stond ook helemaal niet in het regeerakkoord. In plaats daarvan heeft de regering een zeer ambitieus afvalplan geschreven, maar daarover wordt nauwelijks gecommuniceerd. De betonstop hebben wij lang met argusogen bekeken, omdat we wilden vermijden dat eigendomsrecht werd aangetast. Maar uiteindelijk zat dat plan wel goed. Het instrumentendecreet, waar wij hard voor geijverd hebben, was de garantie dat verliezen 100% zouden worden gecompenseerd. Als het dossier dan niet landt door opmerkingen van de Raad van State, vind ik dat zelf heel spijtig.”
Ziet u de kernuitstap nog slagen? Er is belachelijk veel tijd verloren gegaan.
“Die moet slagen, want we hebben dat collectief beslist door in 2015 een wet te stemmen, waarvoor ook Bart De Wever (N-VA) op het groene knopje duwde. Helaas zijn we ook hier op een partij gebotst die eerst afspraken maakt en er vervolgens op terugkomt omdat het haar electoraal lonender lijkt om mensen bang te maken voor de toekomst. Kijk, ik ben de eerste minister van Energie geweest die heeft gezegd: ‘Als men kan aantonen dat het langer openhouden van de kerncentrales beter is voor de prijs en de bevoorradingszekerheid, dan zal ik me daar niet tegen verzetten.’ Maar er is geen enkele studie gekomen die dat heeft aangetoond. Integendeel, alles wijst uit dat de factuur alleen maar hoger wordt als we blijven talmen. En in elk scenario zullen nog gascentrales nodig zijn om de transitie naar hernieuwbaar te maken. Wie het tegendeel beweert, draait de mensen een rad voor de ogen.”
De samenwerking met N-VA is u precies niet goed bevallen.
“Tot 14 oktober wel. Maar sinds ze de gemeenteraadsverkiezingen heeft verloren, is N-VA beginnen te zwalpen en heeft ze een excuus gezocht om vervroegde verkiezingen over migratie uit te lokken. Dat ze daarvoor een ambitieuze regering heeft opgeblazen, vind ik onverantwoord. N-VA heeft zich een onbetrouwbare partner getoond.”
En toch hangt Open Vld er weer haar wagonnetje aan vast. Er zou al een voorakkoord zijn.
“Ach, er wordt zoveel gefluisterd. Wat zeker klopt, is dat N-VA op sociaal-economisch vlak dicht bij ons aanleunt. En aangezien dat onze corebusiness blijft, moet je zoeken naar partners met wie je je doelstellingen zo maximaal mogelijk kan realiseren. Met N-VA is dat in de regering-Michel lange tijd gelukt, tot ze besloot om overboord te springen omwille van een internationaal pact waar Theo Francken 1,5 jaar aan meegewerkt had. Het probleem van N-VA is dat ze te vaak bezig is met de korte termijn en met zichzelf. Iets gunnen aan een coalitiepartner? Dat ligt heel moeilijk. Een minister van een andere partij laten scoren? Lukt amper. Wat mij betreft kan centrumrechts voortgezet worden, maar dan zal N-VA betrouwbaarder en collegialer moeten worden.”
Open Vld is de voorbije jaren massa’s kiezers verloren aan N-VA. Bent u die naar de oude stal aan het lokken?
“Ik denk dat we kiezers gaan terugwinnen, ja. Onze partij heeft een moeilijke periode gekend, maar vandaag zijn wij sociaal-economisch opnieuw de meest geloofwaardige. In beide regeringen hebben we standvastigheid getoond in het verlagen van belastingen, het creëren van jobs en het flexibeler maken van arbeid. We hebben dat gedaan zonder ons te verliezen in gekibbel en getoeter. Zonder te provoceren en bevolkingsgroepen tegen elkaar op te zetten. Maar wel met een houding van optimisme en geloof in de toekomst. Open Vld gaat scoren op 26 mei: ik ben daar zeker van.”
In de peilingen valt daar nog niks van te merken.
“Maar bij de lokale verkiezingen wel. In Oostende hebben we 20% gehaald, nationaal moeten we straks tussen de 15 en 20% uitkomen.”
Draagt het bij aan jullie geloofwaardigheid om opnieuw voor een begroting in evenwicht te pleiten? Gezien het palmares van Michel I zou ik daar zedig over zwijgen.
“Mag ik u op mijn palmares als Vlaams minister van Financiën wijzen? De Vlaamse begroting is vandaag niet zomaar in evenwicht, ze vertoont een overschot. Zelfs nadat we de erfbelastingen met 10% hebben verlaagd, de koopbelasting hebben hervormd en stevig hebben geïnvesteerd in onderwijs, zorg en innovatie. Ik ben daar trots op.”
Waar Open Vld wél steeds zediger over zwijgt, zijn migratieproblemen. Naar het voorbeeld van Bart Somers in Mechelen zijn jullie allemaal verbinders geworden.
“Hebt u mij al migratieproblemen onder de mat horen vegen? Ik heb daar nog geen enkele uitspraak over gedaan. Het is overigens geen minister van mijn partij die vipkaarten aan de achterdeur heeft verkocht aan groepen migranten die in zijn kraam pasten, maar wel Francken. Het beleid van Maggie De Block is niet minder kordaat dan het zijne. Ze tweet gewoon minder.”
Ik vind het een beetje gek: u haalt voortdurend uit naar N-VA, maar u wil er wel nog mee in bed kruipen. De groenen daarentegen zijn de nieuwe paria’s voor uw partij, terwijl u zichzelf altijd een groene liberaal heeft genoemd.
“Dat ben ik inderdaad. Maar nogmaals: ik sta voor een aanpak die mensen stimuleert in plaats van bestraft en die zoekt naar maatregelen die opbrengen in plaats van kosten.”
In Oostende bestuurt u met Groen én N-VA samen. Zou dat nationaal kunnen?
“Mijn ervaring is dat zo’n coalitie zeker mogelijkheden biedt, maar federaal is er wel een probleem. Ecolo is nog linkser dan de PS, en ik ben misschien wel een groene liberaal, maar geen communist.”
Zien we u straks terug als minister? U zou niet de eerste burgemeester zijn voor wie de lokroep van Brussel te sterk wordt.
“Neen. Ik heb voor Oostende gekozen en daar houd ik me aan. Maar ik heb wel de ambitie om mijn burgemeesterschap te combineren met een parlementair mandaat.”
En met het partijvoorzitterschap?
“Er is geen vacature.”
Die komt er misschien sneller aan dan u denkt. Er zijn helderzienden die Gwendolyn Rutten al in de Wetstraat 16 zien.
“Het zou zeker niet slecht zijn mocht België eens een vrouwelijke premier krijgen. En dan is Gwendolyn de geknipte persoon.”
Waarna er een boulevard vrijkomt voor voorzitter Tommelein.
“Als er een vacature komt, zal ik dat waarschijnlijk in overweging nemen. Maar nu eerst verkiezingen.”